Patriotyzm, z greckiego, to umiłowanie Ojczyzny poprzez wypełnianie różnorakich obowiązków wobec własnego kraju. Jest to także przywiązanie do pewnych wartości, którymi są: rodzina, naród, język ojczysty, historia, dziedzictwo, tradycja, obyczaje, kultura, religia oraz terytorium. Patriotyzm jest postawą, którą należy kształtować już od najmłodszych lat, począwszy od domu rodzinnego, poprzez przedszkole, szkołę i inne instytucje.

Polska historia jest dowodem na to, że to rodzina jest pierwszą szkołą patriotyzmu i że to ona decyduje o trwaniu narodu, tradycji i kultury. Obecnie w rodzinie dziecko uczy się umiłowania swojej Ojczyzny na przykład poprzez odwiedzanie miejsc związanych z naszą historią czy dbanie o groby poległych za Ojczyznę. Rodzina przekazuje także tradycję narodową głównie w postaci obyczajowości rodzinnej. Powinna ona podtrzymywać zwyczaje ojczyste, wyjaśniać ich sens, aby budować u dziecka poczucie tożsamości.

Istotnym elementem wychowania patriotycznego jest wychowanie do dobra wspólnego. Dziecko w rodzinie w naturalny sposób jest włączone w jej problemy, angażuje się emocjonalnie, poznaje określone reguły postępowania i właściwego rozeznania. Tak rodzi się postawa obowiązku i poczucie odpowiedzialności wobec szerszych społeczności: narodu i Ojczyzny.

Miłość do małej ojczyzny określa się jako patriotyzm lokalny. Ważne jest, aby dziecko widziało ojczyznę przez pryzmat konkretnego pięknego krajobrazu i piękna wytworów ludzkiej pracy czy twórczości. Z tego względu ważnym elementem wychowania patriotycznego są wycieczki krajoznawcze, rajdy i plenery połączone z interesującym komentarzem lub opowiadaniami oraz spotkaniami z miejscowymi ludźmi. Dostarczają one, oprócz wartości poznawczych, także licznych przeżyć estetycznych, uczą kochać naszą małą ojczyznę: miejscowość i region.

Kształtowanie postawy patriotycznej dokonuje się przez umiłowanie języka ojczystego. Posługiwanie się mową ojczystą jest wyrazem szacunku dla swego narodu i przestrzenią jego obrony. Rodzina daje zalążki języka i uczy szacunku dla bohaterów narodowych ukazywanych w naszych klasycznych dziełach, także literatury dziecięcej: Kto ty jesteś? Polak mały… W patriotycznym wychowaniu młodego pokolenia ważną rolę odgrywają opowiadania dotyczące walk o niepodległość oraz przełomowych momentów w życiu narodu i państwa. Nabierają one większej mocy, jeśli ich bohaterami są członkowie rodziny. Opowiadania te są napełnione umiłowaniem Ojczyzny, dumnym podkreśleniem bohaterstwa a napiętnowaniem złych czynów. Dzięki temu dziecko zapoznaje się z pięknem polskiego języka i dziejami narodu, uczy się umiłowania mowy ojczystej oraz budzi się w nim poczucie dumy i chęć naśladowania ojczystych bohaterów.

Dziecko kształtuje w sobie postawę patriotyczną przez współuczestnictwo w świętowaniu ważnych rocznic narodowych, które stają się dla niego wielkimi lekcjami wychowania patriotycznego. Pozornie tylko pozostaje ono biernym obserwatorem, bo w rzeczywistości treści związane z uroczystościami patriotycznymi są przyswajane przez nie samorzutnie i zaowocują w swoim czasie.

Duże znaczenie dla wychowania patriotycznego ma wystrój domu. Znajdujące się tam portrety przodków, innych sławnych Polaków, obrazy polskich artystów lub ich reprodukcje przedstawiające sceny z historii Polski, a także obrazy religijne, są wymownym świadectwem polskiej tradycji historycznej i patriotycznej i spontanicznie naprowadzają dziecko na myśl o Ojczyźnie.

Wychowanie patriotyczne to poczucie dumy narodowej oraz szacunek dla symboli ojczystych: godła, flagi i hymnu narodowego oraz sztandarów, pomników, itp.

Rodzina powinna też zadbać o to, aby biblioteczka domowa zawierała pozycje patriotyczne. Ważne też jest gromadzenie pamiątek po przodkach. Spotkanie z literaturą piękną czy historyczną oraz poznanie losów przodków, przemawiające do wyobraźni i serca, utrwala wiedzę dziecka o losach narodu i pomaga mu odkrywać swoje przyszłe miejsce w służbie dla Ojczyzny.

W obszar edukacji patriotycznej włączyć należy przekaz tradycji narodowej przekazywanej z pokolenia na pokolenie. Rodzina przekazuje tradycję głównie w postaci obyczajowości rodzinnej, która jest pomostem między przeszłością i teraźniejszością. Powinna podtrzymywać zwyczaje ojczyste, wyjaśniać ich sens oraz inspirować powstawanie nowych, budujących poczucie naszej tożsamości.

Współczesny patriotyzm nie jest łatwym zadaniem do wypełnienia. Wychowując dzieci i młodzież należy przypominać o dziejach i historii naszych przodków, o ich bohaterskich czynach dla Ojczyzny. Patriotyzm jest budowaniem domu ojczystego –  miejsca, w którym człowiek jest naprawdę u siebie, w którym czuje się bezpiecznie. W dzisiejszych czasach patriotyzm można okazywać, między innymi godnie uczestnicząc w ważnych uroczystościach państwowych i lokalnych, kibicując sportowcom reprezentującym nasz kraj na międzynarodowych zawodach sportowych, dbając o środowisko naturalne, troszcząc się o dobro wspólne czy rzetelnie wykonując swoje obowiązki.

Te doświadczenia dziecka wyniesione z rodzinnego domu ubogaca przedszkole, np. przez odwołanie się do najpiękniejszych motywów z literatury oraz przez stwarzanie możliwości kontaktu z pięknem ojczystej przyrody, lokalnymi patriotami. Wychowanie do szacunku i umiłowania własnej Ojczyzny jest ważnym zadaniem. Trzeba je budować stopniowo poprzez działalność wychowawczo-dydaktyczną, ponieważ nikt nie rodzi się patriotą. Przekazywanie treści patriotycznych jest obowiązkiem każdego nauczyciela bez względu na wiarę i przekonania polityczne. Program edukacji patriotycznej jest ściśle powiązany z edukacją regionalną.

Opracowała: mgr Małgorzata Micał

Źródło:

1. ks. Mariusz Sztaba;http://niedziela.pl/artykul/18959/Wychowanie-patriotyczne-dzis;

2. ks. Adam Skreczko; https://opoka.org.pl/biblioteka/I/ID/w_patriot.html;

3. https://szkolnictwo.pl/index.php?id=PU8428;