DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA DZIECI

Fakt pójścia do szkoły stanowi zwykle dla dziecka wielkie przeżycie i powoduje wiele zmian w jego dotychczasowym życiu. W szkole stawiane są przed dzieckiem nowe wymagania i obowiązki wynikające z roli uczniach. Warunkiem spełnienia tych wymagań jest osiągnięcie przez dziecko pełnej gotowości szkolnej. Idąc do szkoły dziecko musi spełniać określone wymagania rozwojowe pod względem fizycznym i psychicznym.

Określając stopień dojrzałości szkolnej, należy brać pod uwagę następujące sfery rozwoju: dojrzałość fizyczną, dojrzałość emocjonalno – społeczną, dojrzałość umysłową (przygotowanie do nauki czytania i pisania, wiadomości i pojęcia matematyczne). Uwzględniając powyższe aspekty opracowano model dziecka dojrzałego do podjęcia nauki w szkole:

W zakresie dojrzałości fizycznej dziecko charakteryzuje się dobrą sprawnością ruchową i manualną ( samodzielnie ubiera się, zapina guziki, wiąże sznurowadła, w rysowaniu posługuje się zawsze tą samą ręką, prawidłowo trzyma kredkę lub ołówek, sprawnie posługuje się nożyczkami, tnie po linii prostej, falistej, łamanej, skacze na jednej nodze, rzuca i łapie piłkę). Jest odporne na choroby i zmęczenie.

Dziecko dojrzałe w sferze emocjonalno – społecznej jest w znacznym stopniu samodzielne. Łatwo i chętnie nawiązuje kontakty z nauczycielem i rówieśnikami. Potrafi podporządkować się niezbędnym wymaganiom. Jest obowiązkowe, wytrwałe i wrażliwe na opinię nauczyciela. Umie nazwać swoje emocje, np. co go cieszy, złości, czego się boi.

Dziecko dojrzałe w sferze umysłowej cechuje duża aktywność poznawcza i chęć uczenia się. Interesuje się czytaniem i pisaniem. Ma dobrą orientację w najbliższym otoczeniu i środowisku w którym żyje (zna swoje imię i nazwisko, imiona rodziców, adres zamieszkania, nazwę zawodów rodziców, nazwy pór roku, dni tygodnia). Posiada odpowiedni zasób słownictwa. Potrafi uważnie i ze zrozumieniem słuchać , co mówi nauczyciel. Rozumie i spełnia jego polecenia. Posiada umiejętność swobodnego i zrozumiałego dla otoczenia wypowiadania się, opowiadania, wyraża życzeń, pytań, własnych sądów, wniosków i ocen.

Dojrzałość do czytania i pisania obejmuje następujące umiejętności dziecka: potrafi ono dokonywać analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej niezbędnej w procesie różnicowania kształtów, dźwięków, ich porównywania i odtwarzania (dziecko potrafi wyróżnić głoski w prostych wyrazach i złożyć wyraz z usłyszanych głosek, prawidłowo wymawia wszystkie wyrazy, nie ma wady wymowy, rozpoznaje przewidziane programem litery alfabetu).

Dojrzałość na nauki matematyki pozwala dziecku na rozumienie i określanie stosunków przestrzennych ( na, pod, obok, nad, pod, wyżej, niżej itp.), czasowych ( pory dnia, roku, dni tygodnia) i ilościowych ( więcej, mniej, tyle samo) w praktycznym działaniu. Umożliwia klasyfikować przedmioty według przeznaczenia, wielkości, kształtu i koloru. Pozwala dodawać i odejmować na konkretach w zakresie 10. Posługiwać się znakami matematycznymi <, >, =.

Podsumowując można powiedzieć, że dziecko dojrzałe do nauki szkolnej to takie, które potrafi sprostać wymaganiom stawianym przez program nauczania i wychowania. Wiadomo jednak, że nie wszystkie dzieci osiągają dojrzałość w tym samym czasie, ponieważ składa się na nią indywidualne tempo rozwoju dziecka i dotychczasowa historia jego życia. W innej sytuacji jest dziecko , które chodziło wcześniej do przedszkola, a inna jest sytuacja dziecka, które do niego nie chodziło lub z powodu choroby miało dużo nieobecności. Więcej wie dziecko, któremu rodzice poświęcają dużo czasu i dostarczają książek, zabawek sprzyjających jego rozwojowi. Tak więc dużą rolę w osiąganiu przez dziecko dojrzałości szkolnej mają do spełnienia rodzice. Nikt nie zastąpi ich we wspieraniu rozwoju i wychowaniu dzieci. Instytucje mogą jedynie ich rolę dopełniać.

Jeżeli zauważymy, że nasze dziecko nie spełnia przedstawionych powyżej wymagań nie wpadajmy w panikę, ale też nie czekajmy, że z tego wyrośnie. Jest jeszcze kilka miesięcy, aby popracować nad ewentualnymi trudnościami i brakami. Warto porozmawiać o swoim dziecku z nauczycielką. To właśnie nauczyciel przedszkola jest przygotowany do obserwacji dziecka pod kątem jego dojrzałości. Posiada również doświadczenie, dzięki któremu potrafi wychwycić braki i niedociągnięcia. Może podpowiedzieć rodzicom, jak należy pracować z dzieckiem w domu lub zaproponować wizytę w Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej, aby lepiej przygotować je do szkoły. Warto więc skorzystać z pomocy nauczycieli przedszkola jeszcze przed pierwszym dzwonkiem , by zaoszczędzić dziecku niepotrzebnych stresów.

Opracowanie mgr Agnieszka Wojton

w oparciu o artykuł z czasopisma „Bliżej przedszkola”, kwiecień 2019